Ένα πολύ ενδιαφέρον σχόλιο

Εχθές διάβασα μια ενδιαφέρουσα ανάρτηση από τον blog Θεσπιακά blog με θέμα το περίφημο και πολυφωτογραφημένο ρολόι της πόλης. Το σχόλιο του κ. Κετσέα μου άρεσε και είπα να το διαβάσετε και εσείς. Αλήθεια Λιβαδείτες και Βοιωτοί, γνωρίζουμε τον τόπο που ζούμε;

Ο Πύργος του ρολογιού στη Λιβαδειά.

Γιάννης Κετσέας είπε...

Φίλοι Θεσπιείς και εσύ Τροφώνιε χαίρετε.

Για να αγαπήσει κανείς τον τόπο σου, και να θέλει να τον προστατεύσει πρέπει πρώτα να τον γνωρίσει. Άσχετα ποιος είναι υπεύθυνος, οι Βοιωτοί ελάχιστα γνωρίζουν για τον χώρο τους. Επειδή ο λόγος για την Λιβαδειά και το ρολόι του Elgin, να μου επιτρέψετε να σας μεταφέρω εδώ κάποιες πληροφορίες για τον ναό του Διός Βασιλέως στον λόφο του προφήτη Ηλία στην Λειβαδιά. Όσα σας γράφω εδώ προέρχονται από άρθρα της Αμερικανίδας καθηγήτριας Lee Ann Turner που έγραψε την διδακτορική της διατριβή για τον ναό του Διός Βασιλέως.
Στο τέλος αυτού του σημειώματος αναφέρω την σχετική παραπομπή στην Dr. Turner. Εδώ μεταφράζω εδάφια από το άρθρο της: «The Basileia and the Sanctuary of Zeus Basileus”, δηλαδή «Τα Βασίλεια και το Ιερό του Διός Βασιλέως»:
«Παρ’ όλο που η Βοιωτική πόλη της Λιβαδειάς είναι καλλίτερα γνωστή, και στους αρχαίους και στους νεώτερους μελετητές ως ο χώρος του Μαντείου του Τροφώνιου, η πόλις ήταν επίσης ο χώρος και για ένα άλλο ιερό τοπικής σημασίας , αυτό του Διός Βασιλέως. Το ιερό του Διός Βασιλέως έχει ταυτιστεί με τα ερείπια ενός μεγάλου Ελληνιστικού ναού που βρίσκεται στην κορυφή του λόφου ‘Προφήτης Ηλίας’ στα Νοτιοδυτικά της σύγχρονης πόλης της Λιβαδειάς. Διαβάζουμε στον Διόδωρο τον Σικελιώτη (xv.53.4) ότι ο Επαμεινώνδας εόρτασε την νίκη της Θήβας στα Λεύκτρα το 371 π.Χ. με την καθιέρωση ενός αγωνιστικού φεστιβάλ προς τιμήν του Διός Βασιλέως στην Λιβαδειά. Η χρονολόγηση στον τέταρτο αιώνα για τα εγκαίνια του φεστιβάλ επιβεβαιώνεται από την επιγραφή (IG vii2532 #1), η οποία είναι βάθρο αγάλματος με δύο αφιερώσεις. Η πρώτη είναι για έναν ιππέα νικητή στα ‘Ηράκλεια και στα «Βασίλεια του Διός»’. Το άγαλμα του νικητή φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Πολύκλειτο. Η δεύτερη για τον νικητή του εφηβικού Παγκρατίου στους Δελφούς και το οποίο φιλοτέχνησε ο Λύσιππος από την Σικυώνα. Επειδή το εφηβικό Παγκράτιο πρωτοθεσπίστηκε στα Πύθια το 346 π.Χ., και μας είναι γνωστός ο νικητής για εκείνο τον χρόνο η επιγραφή πρέπει να αναφέρεται σε μια μεταγενέστερη Πυθιάδα. Ο γλύπτης Λύσιππος εργάστηκε από το 362 μέχρι το 316 π.Χ. Ο Πολύκλει τος από το 405 μέχρι το 350 π.Χ. Η επιγραφή λοιπόν έχει χρονολογηθεί στο 342 π.Χ.
Από τον 4ο αιώνα και μετά συνεχώς αυξάνουν οι αναφορές στο φεστιβάλ. Παρόλο που οι φιλολογικές παραπομπές σπανίζουν (Διόδωρος xv.53,4, Πλούταρχος Love Stories 771E-772C, Παυσανίας ix39,4-5, σχολιαστές στον Πίνδαρο ‘Ολυμπιακαί Οδοί’ vii.153-154), έχουμε αρκετά επιγραφικά κείμενα. Αυτά περιέχουν ‘απελευθερωτικές επιγραφές, κτιριακές προδιαγραφές για το Ελληνιστικό ναό, αφιερώματα στον Δία Βασιλέα και Ήρα βασίλισσα, και αφθονία αφιερώματα σε νικητές στα Βασίλεια.
Έχουμε εντοπίσει μέχρι σήμερα δεκαεννέα επιγραφές που αναφέρονται στα Βασίλεια. Ανήκουν σε διάφορες κατηγορίες, όπως λίστες νικητών, αφιερώματα σε συγκεκριμένα πρόσωπα, ‘απολογίαι’ (σσ. λογιστικά έγγραφα, απολογισμοί) και διάφορα άλλα διοικητικά έγγραφα. Τα γεωγραφικά σημεία που έχουν εντοπιστεί και αφορούν την χρονική περίοδο του 4ου και 3ου αιώνα είναι κυρίως στην Βοιωτία και Κεντρική Ελλάδα, αλλά τον 2ο κα 1ο αιώνα αφιερώματα από νικητές των αγώνων εντοπίζονται και έξω από την Ελλάδα. Μάλιστα την πρώιμη Ρωμαϊκή περίοδο, δηλαδή μετά το 172 π.Χ., λίστες νικητών δείχνουν ότι νικητές στους αγώνες αυτούς της Λιβαδειάς έρχονταν από όλα τα μέρη του τότε Ελληνορωμαϊκού κόσμου. Νικητές αναγνωρίζονται από τέτοια εξωτικά μέρη όπως η Ιλλυρία, Βιθυνία, Μαγνησία Μαιάνδρου, Σελευκία στον Τίγρη, Τύρος στην Φοινίκια και Ιταλία.

σσ: Ακολουθούν άλλες 20 σελίδες με καταπληκτικές λεπτομέρειες για τα Βασίλεια. Όπως και τα ‘ΜΟΥΣΕΙΑ’ στις Θεσπιές δεν ήταν μόνον αθλητικοί αλλά και μουσικοί και χορευτικοί αγώνες.
(Στον Άγιο Νικόλαο στην Κοιλάδα των Μουσών ακόμα σώζεται επιγραφή με τους νικητές των μουσικών αγώνων). Για όσους ενδιαφέρονται μπορούν να διαβάσουν το άρθρο εδώ (το άρθρο της Dr. Turner είναι στις σελίδες 105-126):
ΒΟΕΟΤΙΑ ΑΝΤΙQUA. Vol. 6, PROCEEDINGS OF THE 8TH INTERNATIONAL CONFERENCE ON BOIOTIAN ANTIQUITIES (LOYOLA UNIVERSITY OF CHICAGO, 24-26 May 1996, edited by John M. Fossey. (McGill University Monographs in Classical Archaeology and History 18.) Gieben , Amsterdam 1996, DFI145. ISBN 90-5063-468-0

12 Οκτώβριος 2008 2:21 πμ